جواب کوتاه به این سوال بسیار ساده است. در اصل جواب دادن به هر سوال با الگوی «آیا فلان امن است» بسیار ساده است. جواب کوتاه، قاطع، دندان شکن و راحت به همه سوال‌های کامپیوتری به شکل «آیا X امن است» این است که «خیر» و اگر بخواهیم کمی هم توضیح بدهیم می توانیم بگوییم «خیر! در دنیای کامپیوتر و در فضای دیجیتال هیچ چیز کاملا امن نیست».
بله درست متوجه شدید. اینجا کلمه پیچاننده بحث، کاملا است. می تونیم اصولا مدعی بشیم که منظور ما هم کاملا امن نبوده بلکه می خواستیم بدونیم وایبر تا چه حد امنه. اصلا بذارید سوال رو با خط مرزهای مشخص بپرسم:
۱- وایبر در کجاها امن است
۲- وایبر در کجاها امن نیست
وایبر در کجاها امن است
وایبر برای انتقال پیام های متنی از رمزنگاری استفاده می کنه و در نسخه های جدیدتر روی بعضی سیستم عاملها اینکار رو برای پیام های تصویری و نقشه و غیره هم انجام می ده. معنی این حرف اینه که مثلا مدیر شبکه شما یا یک دزد اطلاعات که داره به خط شما گوش می ده یا آدم خبیثی که توی همون شبکه ای که شما باهاش به اینترنت وصلین حضور داره یا رییس کشوری که فکر می کنه باید کل اینترنت مردم رو شنود کنه، نمی تونه مستقیما پیام های شما رو از روی کابل های اینترنت بخونه و ببینه چی می گین – مگر اینکه بتونه رمز وایبر رو بشکنه.
از این نظر وایبر نسبت به چیزهای مهملی مثل یاهومسنجر یا یک سایت آنلاین که یک باکس چت گذاشته و چیزهای مشابه، مزیت خوبی داره و می تونین مطمئن باشین که وقتی دارین با وایبر چت می کنین، همسایه ای که پسورد وایرلس شما رو دزدیده، همکارتون که روی همون شبکه است و مسوول شبکه با اینکه می بینن شما از وایبر استفاده می کنین، نمی تونن محتوای پیام‌های شما رو بخونن. اما وایبر کجاها امن نیست؟
وایبر در کجاها امن نیست
وایبر روی تلفن شما اجرا می شه
وایبر روی تلفن شما اجرا می شه، کیبورد شما توش اطلاعات وارد می کنه و آرشیوش هم روی تلفن شما ذخیره می شه. منطقا اگر کسی به تلفن شما دسترسی (فیزیکی یا از طریق یک برنامه دزدی اطلاعات) داشته باشه، مکالمات، عکس ها و همه چیزهای دیگه نه فقط وایبر که هر چیز دیگه رو هم می بینه. این اتفاق اخیرا با لو رفتن عکسهای اسنپ‌چت توسط یک اپلیکیشن اضافی که مردم روی موبایلشون نصب کرده بودن، صورت واقعی تری به خودش گرفته.
وایبر از طریق سرورهاش کار می کنه
وایبر چند سرور مرکزی داره که هر چیزی اول به اونجاها مخابره و بعد از اونجاها به مخاطبین فرستاده می شه – حداقل آخرین باری که من چک کردم به نظرم اینطور بود. در این وضعیت قابل پذیرش است که کل اطلاعات شما روی اون سرورها موجود باشه و اگر روزی اون سرورها به مشکل بربخورن، اطلاعات شما دیگه امن نخواهد بود. این مساله شاید دور از ذهن باشه ولی دور از ذهن‌تر از فپینینگ‌دی نیست که توش عکسهای خصوصی یکسری از هنرپیشه‌ّای مشهور از روی سرورهای آی‌کلاود اپل لو رفت.
وایبر توسط شرکتی قانونی اداره می شه که شغلش پول درآوردنه
وایبر یک شرکت خصوصی است. اوائل ترکیبی از یک شرکت آمریکایی/قبرسی/اسراییلی و این روزها خریده شده به قیمت ۹۰۰ میلیون دلار توسط یک شرکت ژاپنی. این شرکت لازمه پول در بیاره و فعلا استراتژی اصلی اش فروش استیکر است! این شرکت در هر کشوری تابع قوانین است و احتمالا اگر قانون اون کشور بهش بگه باید اطلاعات فلانی رو به ما بدین، مقاومت خاصی نمی کنه. از اونطرف شغل این شرکت در آوردن پول است و من اصلا تعجب نمی کنم اگر مثلا حکومت گواتمالا که رو الماس نشسته بره بهشون بگه «من یکمی از این الماس ها رو بهتون می دم به شرطی که اطلاعات هر کسی خواستم رو به من بدین» و اونها هم بگن «باشه ولی صداش رو در نیار». این اتفاق با توجه به هویت ژاپنی این شرکت احتمالش کمتر شده ولی هنوز هم غیر ممکن نیست.
وایبر نگفته از چه الگوریتمی استفاده می کنه
وایبر یک برنامه متن بسته است و حداقل من ندیدم جایی بگه دقیقا از چه الگوریتم رمزنگاری استفاده می کنه. حمله هایی مثل MITMA (بخصوص اگر پول کافی داشته باشین که از شرکت های مشکوک سرتیفیکیت بخرین) به خوبی می تونن علیه اش کار کنن و از اونطرف کامپیوترهای عجیب غریب که می شه با پول خریدشون هم می تونن خیلی رمزها رو بشکنن – گفته می شه حتی NSA سخت افزارهای مخصوص شکستن رمزهای مرسوم رو داره و در این چند وقت باگ های امنیتی الگوریتم های رمزگزاری هم کم نبودن.
و البته بعد از همه اینها، بحث اصلی اینه که:
جریان اون آپدیت عجیب چی بود؟
به نظر من اون لینک واقعا از شرکت وایبر بود. تماس ها نشون می داد که خود وایبر باهاش اوکی است و معتقده خودش اونو داده ولی هیچ توضیحی نمی دادن که «چرا؟!». نکته عجیب این بود که آدرس خوب bit.ly/getviber برای اون استفاده شده بود در حالی که اگر برای کشورهای دیگه هم اینکار می شد باید چیزی مثل bit.ly/getviber_persian می بود مثلا. در ضمن نقشه زیر که آمار اون صفحه است می گه تقریبا همه مراجعین این صفحه ایرانی های عزیز بوده اند:
من این نسخه رو با نسخه اندروید تست نکردم ولی یکی دو نفر که تست کرده بودن بهم گفتن که شبیه هستن. منم دقیق نمی دونم این کار عجیب چی بود و ترجیح می دم همیشه فقط گوگل پلی رو داشته باشم و کل برنامه هام رو از اونجا نصب و آپدیت کنم و سراغ بازارهای متفرقه و نسخه های عجیب غریب نرم هرچند که در صورت یک توافق جذاب، گوگل پلی هم می تونه برام نسخه مخصوص ایران رو آپدیت کنه (:
برای بحث بیشتر در مورد این لینک اینجا رو هم ببینین
جمع بندی
گفتیم که هیچ برنامه کامپیوتری امن نیست و اتفاق‌های اخیر هم اینو تایید می کنن؛ از لو رفتن عکس هنرپیشه‌ها در آی کلاود تا افشا شدن عکسهای خصوصی مردم در اسنپ‌چت به خاطر نصب یک برنامه اضافی و باگ‌هایی مثل خونریزی قلبی و …
اما اینم گفتیم که وایبر در حد معقولی شما رو در مقابل یک مدیرسیستم بی اخلاق و همخونه‌ای فضول و بچه اسکریپتی توی یک کافی شاپی که نشستین حفاظت می کنه.
و در نهایت تذکر دادیم که اگر دولتی بخواد اطلاعات رو بدزده کاملا این امکان رو داره (بخصوص اگر کل اینترنت شما رو هم مال خودش بدونه) و از اونطرف هم اطلاعات شما روی کلی جای دیگه مثل سرورهای وایبر و موبایل خودتون ذخیره می شن و همیشه ممکنه لو برن یا فروخته بشن.
اما باید این رو هم اضافه کنم که «امنیت برای چی؟». اگر بحث حفظ خلوت شخصی / پرایوسی است وایبر خیلی بد نیست ولی مثلا اگر قراره کاری امن از نظر دولت‌ها بکنین معلومه که حماقت باره از یک برنامه تجاری استفاده کنیم که کاملا طبیعی است طبق یک قرارداد هر مکالمه ای حاوی کلماتی مثل انفجار رو سریعا به سازمان امنیت ملی هم بفرستن یا مثلا یک کارمند ناراضی شون کل مکالمات رو یک روزی به یک تبلیغات چی بفروشه و با پولش بره کانادا پیش مفسدان اقتصادی زندگی شادی رو بگذرونه (: