نشریه شبکه ازم خواست برای پرونده بیست سالگی لینکسشون ده نفر از آدم های مهم دنیای گنو/لینوکس رو معرفی کنم. منم اینو براشون نوشتم و اینجا چاپ شده.
به مناسبت بيست سالگي لينوكس بهتر است نگاهي به بزرگان دنياي اپن‌سورس در جهان و ايران داشته باشيم و تاثيرگذاري آن‌ها را بررسي كنيم.
۱ – لینوس توروالدز
لینوس توروالدز نویسنده اولیه هسته و اكنون هماهنگ کننده اصلی این پروژه متولد ۲۸ دسامبر ۱۹۶۹ است. او که در دانشگاه درس سیستم‌عامل و در نتیجه مینیکس می‌خواند، به این نتیجه رسید که خوب است یک سیستم مشابه یونیکس برای خودش ايجاد كند و اینکار را با چسباندن کاغذ سیاه به پنجره برای جلوگیری از نفوذ نور آفتاب تابستان‌هاي طولاني به داخل اتاق شروع کرد. چند ماه بعد یک دستور اشتباه باعث شد، مینیکس روی کامپیوتر توروالدز پاک شود و او تصمیم گرفت، به جای بازسازی مینیکس، هسته خودش را روی کامپیوتر نصب کند. توروالدز در طول سالهای بعد به عنوان مدیر پروژه هسته باقی ماند و در سال ۲۰۰۴ مجله تایم او را به عنوان یکی از تأثیرگذارترین افراد جهان معرفی كرد.
۲ – ریچارد استالمن
ریچارد استالمن مشهور به «تنها هکر واقعی» و «پیامبر جنبش آزادی نرم‌افزار» در سال ۱۹۵۳ متولد شد. وي بنيان‌گذار جنبش نرم افزار آزاد، پروژه گنو و مؤسسه نرم‌افزار آزاد است. و با رها‌کردن تحصیل کلاسیک و تبدیل شدن به سرشناس‌ترین هکر نسل نخست، مفهوم کپی لفت را ابداع کرد تا از ارزش‌های جنبش آزادی نرم‌افزار دفاع کند. در حال حاضر، مجوز GPLکه از ابداعات او است، اصلی‌ترین مجوز آزاد جهان شناخته می‌شود. ریچارد متيو استالمن که شخصاً از نام مخففش یعنی آر.ام.اس استفاده می‌کند، نویسنده ادیتور ایمکس، کامپایلر سی گنو و دیباگر گنو هم است؛ هرچند که امروزه کمتر به برنامه‌نویسی می‌پردازد. از دهه ۱۹۹۰ به بعد استالمن بیشتر زمان خود را به رهبري جنبش نرم‌افزار آزاد می‌گذراند و از طرف مؤسسات مختلف سراسر جهان برای تبلیغ فلسفه آزادی در دنیای نرم‌افزار به همایش‌ها و جلسه‌هاي سخنرانی دعوت می‌شود. او همیشه تأکید دارد که لینوکس فقط یک هسته است و بهتر است برای اشاره به کل سیستم‌عامل از عبارت «گنو/لینوکس» استفاده کنیم.
۳ – مارک شاتلورث
مارک شاتلورث میلیونر خودساخته آفریقای جنوبی و مؤسس شرکت کنونیکال برای توسعه گنو/لینوکس اوبونتو است. وي در دهه ۱۹۹۰ به توسعه دبیان کمک کرد و در سال ۲۰۰۴ شرکتی در آفریقای جنوبی پایه‌گذاری کرد تا توزیع لینوکس خودش را با نام اوبونتو عرضه کند. ورود سرمايه چند میلیون دلاری او به دنیای لینوکس، باعث تولد یک توزیع جدید و بسیار محبوب شد،توزيعي كه حداکثر تلاش خودش را می‌کند تا برای کاربران دسكتاپ جذاب و قابل استفاده باشد. شاتلورث در جایی گفته است، مؤسسه کنونیکال می‌خواهد تا سال ۲۰۱۵ دویست میلیون کاربر را جذب اوبونتو كند. او دومین توریست فضایی جهان است و گفته می‌شود، در یک سفر دریایی به قطب جنوب، با پرینت شش ماه از ایمیل‌های لیست پستی توسعه‌دهندگان دبیان سوار‌کشتی شده و با خواندن آن‌ها فهرستی از مناسب‌ترین افراد را برای استخدام در کنونیکال تنظیم کرده است.
۴ – اندرو مورتون
اندرو مورتون توسعهدهنده هسته لینوکس است. افراد کمی اسم او را شنیده‌اند، اما از نسخه 2/6 هسته که در هفدهم دسامبر ۲۰۰۳ منتشر شد، توروالدز نگه‌داری کد را به او سپرده است. او به همراه توروالدز در استخدام آزمايشگاه توسعه اپن‌سورس است و تنها وظیفه رسمی‌اش، کار روی هسته است. مدرک دانشگاهی‌اش، مهندسی برق است.
۵ – وینفرد میشل بیکر
وینفرد میشل بیکر؛ مدیر عامل شرکت موزیلا است که زیر مجموعه مؤسسه موزیلا به شمار می‌آید. کار او هماهنگ‌کردن توسعه اپن‌سورس شرکت است و دلیل حضورش در این فهرست، مرورگر فایرفاکس است. فایرفاکس شاید به شکل مستقیم به لینوکس مربوط نباشد، اما با توجه به اینکه نخستين نرم‌افزار آزادی بود که افراد عادي را با مفهوم آزادی نرم‌افزار و مزیت‌های آن نسبت به نمونه‌های بسته آشنا کرد، تأثیر عمیقی در همگانی کردن جنبش آزادی نرم‌افزار داشت. بیکر یک وکیل و عضو هیئت مدیره مؤسسه موزیلا است. در سال ۲۰۰۵ در فهرست صد فرد تأثیرگذار سال مجله تایم قرار گرفت.
۶ – آلن کوکس‌بیکر
آلن کوکس بيكر یکی فعال‌ترين افراد در توسعه هسته است. او شاخه قدیمی هسته (۲,۲) و شاخه خودش از هسته قبلی (4,2) را نگه‌داری می‌کند. هسته‌هایی که زیر نظر آلن هستند، با حروف اختصاری نام او، یعنی ac شناخته می‌شوند. کوکس در گذشته به عنوان «معاون اول» توروالدز شناخته می‌شد، اما این روزها وضع کمی فرق کرده و او زمان کمتری روی هسته می‌گذارد. او در استخدام شرکت ردهت است و در ولز زندگی می‌کند. این هکر هم همانند تنها هکر واقعی، بیشتر از آن‌که به شکل مستقیم درگیر فعالیت‌های فنی باشد، زمان خود را روی تبلیغ فلسفه آزادی و مبارزه با پتنت‌های نرم‌افزاری می‌گذارد.
۷ – اریک ریموند
اریک ریموند برنامه‌نویس و نویسنده متون ترویجی جنبش، متولد ۴ دسامبر ۱۹۵۷ و نامي بسیار معتبر در فرهنگ هکرها است. وي نگه‌دارنده جارگون فایل است که در دهه ۹۰، مرجع اصلی تمام اصطلاحات و مفاهیم فرهنگی دنیای هکرها بود. وی پس از انتشار کتاب «کلیسا و بازار» در سال ۱۹۹۷، به عنوان یکی از اصلی‌ترین سخنگویان غیررسمی جنبش اپن‌سورس مشهور شد. اریک استیون ریموند که ترجیح می‌دهد خودش را ای.اس.آر بنامد، مبدع قانون لینوس است: «اگر چشم‌های کافی داشته باشیم، همه باگ‌ها دیده خواهند شد». او کمربند سیاه تکواندو دارد، نئوپاگان است و در حوزه سیاست از اندیشه آنارشیسم، یعنی کنترل مستقیم توسط شهروندان حمایت می‌کند. او همچنین مدافع حق داشتن اسلحه برای شهروندان است و می‌گوید، مالکیت فردی اسلحه راهی بوده که مؤسسان امریکا کشف‌کرده‌اند تا دولت را از زورگویی علیه شهروندان باز دارند.
۸ – آلن باغومیان
اما ایرانی‌ها! در ایران هم نام افراد مختلفی در دنیای لینوکس و نرم‌افزار آزاد پر‌رنگ بوده است. از این فهرست به نسبت بزرگ، دو نام را انتخاب کرده‌ایم. شاهکار آلن پارسیکس است. یک لینوکس با قابلیت‌های فارسی که اثباتی برای امکان استفاده از لینوکس در ایران بود. این توزیع شاید این روزها کاربرد کمی داشته باشد، اما هنوز یکی از نمادهای فعالیت‌های لینوکسی در ایران است و خوشبختانه، حتی با وجود مهاجرت آلن به سانتا کلارای کالیفرنیا کماکان پروژه‌ای زنده است. از جمله فعالیت‌های دیگر آلن مي‌توان به دیکشنری فارسی xFarDic و سایت تکنوتاکس اشاره كرد. اولی پروژه مشترک آلن و برادرش آرمن بود، و سبب شد تا نقطه ضعف بزرگ آن زمان لینوکس (یعنی نبود یک دیکشنری فارسی) به شکلی حتی بهتر از نمونه‌های ویندوزی حل شود و در سطحی بالاتر، سایت تکنوتاکس محفلی شد تا لینوکس‌کارهای ایران از جزیره‌های مستقل‌شان بیرون بیایند و در یک فضای مشترک، به بحث و تبادل نظر بپردازند. نخستين برخورد آلن با لینوکس، سال ۲۰۰۱ بود که با ردهت 1,7 شروع به کار کرد. بعد به سراغ ردهت ۸ و سپس سوزه و لیبرانت و دبیان رفت و در نهایت با ابداع پارسیکس، سیستم‌عامل خودش را با گنومی که بخش بزرگی از آن را خودش ترجمه کرده بود، ساخت.
۹ – بهداد اسفهبد
بهداد اسفهبد در دانشگاه به حقیقت یونیکس پی برد و با فلسفه آزادی نرم‌افزار، گنو و پروژه گنوم آشنا شد. به کانادا رفت و به ردهت پیوست و با کار روی متون راست به چپ و استانداردهای یونیکد سهمی در این واقعیت داشت که در بین تمام سیستم‌عامل‌های جهان، گنو/لینوکس کامل‌ترین پشتیبانی را از زبان فارسی دارد.بهداد نقش بسیار پر رنگی هم در میزکار گنوم داشت و هنوز هم دارد. یکی از آرزوهایش این است که روزی گنوم روی هر لپ‌تاپ و دسکتاپ غوغا کند و زمانی بیاید که لازم نباشد صبح تا شب مردم مشغول گزارش باگ باشند. او این روزها توسعهدهنده نرم‌افزار در گوگل و ساکن واترلوی استان اونتاریوی کانادا است.
آخرین نفر: شما
با نه شخصيت برجسته آشنا شديد، اما باید بدانید که مهمترین فرد در تمام دنیای آزاد خود شما هستید. نرم‌افزار آزاد به‌شدت وابسته به جامعه کاربری‌اش است و هر کاربر باید تا جایی که می‌تواند به بقیه كاربران کمک کند. شاید بعضی‌ها بتوانند اینکار را با نوشتن هسته و دیگر اجزای سیستم‌عامل انجام دهند و برخی با اضافه کردن قابلیت فارسی‌نویسی و در نهایت یک نفر با ساخت توزیعی ایرانی. اما لازم نیست همه کار فنی انجام دهند. ترجمه مهم است. مشارکت در انجمن‌ها مهم است و حتی اگر هیچ یک از این‌کارها را نکنید، یک کاربر خوش اخلاق و بی‌ادعا بودن شما را به نماینده‌ای مناسب برای این جامعه تبدیل می‌کند. برنامه‌های انحصاری برنامه‌هایی هشتند که شرکت‌های بزرگ برای فروش به آدم‌ها نوشته‌اند. در مقابل، برنامه‌های آزاد نرم‌افزارهایی هستند که کاربران برای استفاده خودشان نوشته‌اند و اگر می‌خواهیم این فضا حفظ شود، باید به‌ياد داشته‌باشيم که گنو لینوکس نه یک سیستم‌عامل است نه یک هسته. گنو/لینوکس فرهنگی منتج از فلسفه آزادی است که «شما» را در مرکز جهان کامپیوتر قرار می‌دهد و به خاطر داشته باشيد که سهم شما از این دنیا، دقیقاً با میزان فعالیت شما در آن مشخص می‌شود.
منابع
– http://learn.clemsonlinux.org/wiki/Ten_faces_of_extraordinary_men
– http://en.wikipedia.org/wiki/Eric_S._Raymond
